‘Ken je Herenboeren al? Dat lijkt wel wat op het idee van de coöperatieve winkel?’

Jazeker ken ik die al! En het klopt helemaal dat het winkelconcept erop lijkt. Sterker nog, ik heb ouderwets bij ze afgekeken, ;-).

Er is een hele complete podcast via De Correspondent te beluisteren met Geert van de Veer, initiatiefnemer bij Herenboeren. Je hoort precies dezelfde argumenten om te starten, door te zetten en de moeite te blijven nemen als die wij hadden en hebben voor het (web)winkelidee. Het moet anders voor de toekomstige generaties, en het kan ook anders, dus we moeten het vooral gaan doen.

Het model is ook heel simpel: met 200 tot 250 huishoudens, die elk € 2.000,- tot € 2.500,- inleggen, realiseer je een boerderij waar twee boeren in dienst zijn van die huishoudens. Je betaalt contributie per week per eter in jouw huishouden om daarmee te kunnen produceren op je eigen boerderij.

Een winkel realiseer je op een gelijksoortige manier, maar dan met 300 huishoudens en een iets lagere inleg. Je betaalt geen contributie maar je doet je boodschappen in je eigen winkel waar ook twee winkeliers in dienst zijn.

Veel overeenkomsten dus, een verschil is dat op een herenboerderij alleen geproduceerd kan worden voor de leden en er geen verkoop is aan anderen. De winkel is er juist wel ook voor anderen die geen lid zijn van de coöperatie. Die ‘losse’ klanten zorgen juist voor de extra winst waardoor de boodschappen goedkoper kunnen worden.

Helemaal aan het begin van het winkelavontuur, nu ruim zes jaar geleden, hadden we al bedacht dat dit om meer ging dan een winkel. Het gaat over een idee, een beweging, een onderdeel van iets dat de wereld in zijn geheel mooier zou maken. De winkel is slechts een vorm die helpt om het in gang te zetten.

We wisten dat we moesten starten vanuit onszelf omdat haast niemand er nog in geloofde, maar dat zodra het ergens op ging lijken we naar een coöperatieve vorm zouden overstappen. Niemand geloofde erin omdat:

• De marges te smal zijn.
• Het publiek dat dit wil te klein is.
• De moeite die mensen moeten doen te groot is.
• Het aanbod niet divers en groot genoeg is.
• Logistiek het haast onmogelijk is.

En zo waren er nog wel wat argumenten te benoemen waarom het geen succes zou worden.

Maar omdat het ons dus niet ging om het runnen van een winkel zelf, maar omdat het er ons om ging om de voedselketen eerlijker, gezonder en vooral ook leuker te maken, zijn we toch maar gewoon begonnen in een vorm die lekker praktisch is: een winkel zodat jij je boodschappen kunt doen op een manier zoals dat in ons sprookje gaat: rechtstreeks van de agro-ecologische boer tegen een eerlijke prijs ingekocht, en aan jou doorverkocht tegen het biologische prijspeil. Inclusief kosteloos de extra persoonlijke aandacht en achtergrondinformatie die hoort bij de producten.

We bouwden, nog meer dan aan de winkel zelf, aan een gemeenschap, aan een community. En het werkte wel, vanaf het eerste begin al in samenwerking met De Streekboer. Want dat we het niet alleen konden, was voor ons een gegeven. Dat voelde niet als hobbel, maar juist als kracht om de samenwerkingen op te zoeken. Als je voorbij je eigen belang kunt kijken, kom je zoveel verder. En dat was nou precies wat wij wilden.

Dus vrij snel zocht ik inderdaad ook contact met Herenboeren om eens te vragen hoe hun coöperatieve model precies werkt. Hoe zit dat bijvoorbeeld als leden verhuizen of overlijden? Want bij het bouwen aan een community hoort dat helaas ook. Hoe regel je het formeel het beste zonder alles al helemaal dicht te timmeren? Want dat wisten we ook al: dit is anders dan anders ondernemen. De dingen die we willen moeten we kaderen maar niet vastzetten, want dan zijn we niet flexibel genoeg om kansen te benutten die zich pas laten zien als we eenmaal onderweg zijn.

Een kijkje in de keuken bij Herenboeren was dus heel welkom. Wat zij deden met boerderijen, konden wij deels afkijken voor winkels die ouden gaan samenwerken met De Streekboer, de online variant van de fysieke winkel. Want dat ook dat over meervoud ging, was ook gelijk helder. Niet omdat wij dikke winsten wilden maken, maar omdat we weten dat een eerlijker, gezonder en leuker voedselsysteem breed gedragen moet worden wil het echt een onderdeel van de samenleving worden.

Kortom, er ontstaan veel meer burgerinitiatieven in deze tijd. Je las al over Land van Ons, Energie van Ons en nu dus over Herenboeren. Coöperatief ondernemen is eigenlijk helemaal niet nieuw. Dat burgers het onderling doen, is waarschijnlijk wel iets echt van deze tijd. De coöperatie met Uitgesloten Aansprakelijkheid is voor deze vorm van samen iets ondernemen heel erg geschikt.

Juist omdat er heel veel anderen zijn die ook ondernemen om maatschappelijke winst te maken, blijf ik ook mijn schouders eronder zetten. Want je kunt de verandering die je in de samenleving wilt zien natuurlijk zelf het allerbeste in werking zetten. Doe je mee? Stuur mij een berichtje als je ook mee wilt doen met een winkel in Leeuwarden, Groningen of Assen.